Lezingen

Verdieping: context bij films en filmprogramma’s.

Als Filmliga / Filmhuis Hengelo willen wij actief en zichtbaar bijdragen aan het culturele klimaat in Hengelo.
Eén van onze activiteiten die past in dit streven, is dat wij soms een spreker boeken voor een lezing of voor een inleiding voorafgaand aan de film. Dit is een overzicht van de interessante lezingen van boeiende sprekers tot nu toe, maar helaas is het niet helemaal compleet. *)

 
Jan Salden is docent filmtheorie, cursusgever, filmkenner en vooral bevlogen spreker over film. Hij verzorgt een programma (Donderdag 10 oktober 2019) waarin zowel u als de film centraal staan: Zeg me uw film en ik zeg wie u bent. Hij ontwikkelt dit programma speciaal voor en in samenspraak met het Overijssels Filmfestival 2019.
Aan u stelt hij vooraf een aantal vragen zoals: ‘wat was de eerste film die je zag, wat is je favoriete film of welke film is een stiekem genoegen?’. Van een flink aantal van de genoemde films toont hij fragmenten en geduid. Kortom, een avondje met, voor en over filmliefhebbers.
 

 
Gerlinda Heywegen (1968) is filmjournalist (Filmkrant), programmamaker, auteur en oprichter van Koning Film. Met haar deskundigheid en passie voor cinema verzorgt zij tal van activiteiten op het gebied van films: lezingen, inleidingen en nabesprekingen, zaalgesprekken met publiek en Q&A’s met filmmakers. Zij is auteur van o.a. het boek The other director en samen met Frans Westra van Passie voor Cinema. Zij verzorgt diverse presentaties bij Filmhuis Hengelo bij de volgende films:

 
Kevin Toma (1974) is Volkskrantrecensent, filmkenner en filmjournalist. Hij schrijft artikelen, columns en recensies over films, geeft lezingen en filmcursussen en hij host filmevenementen, zoals Q&A's met filmregisseurs. Hij verzorgt voor ons de inleidingen bij de volgende films:

Omar Larabi is freelance filmjournalist en spreker voor De Filmkrant en tevens freelance filmredacteur voor IFFR, IDFA, Camera Japan en het open air filmfestival Pluk-de-nacht. Hij verzorgt een lezing bij de volgende film: 17 oktober 2019: Les invisibles (Overijssels Film Festival).

 
Tim Krabbé (1943), auteur van onder andere De Renner en De veertiende etappe geeft een toelichting (dinsdag 21 mei 2019) bij de extra ingelaste fietsfilm Wonderful Losers.

 
Gert de Graaff (1957) geeft ons (zaterdag 24 maart 2018) een filmcollege over nepnieuws in de media. Hij laat zien op welke manieren beeldtaal ons als kijkers onbewust stuurt in onze mening. Daar zijn heel geraffineerde technieken voor. De technische mogelijkheden zijn er voor - het risico is groot dat men er misbruik van maakt in de media.
Voor zijn filmcollege heeft Gert voor ons een promofilmpje gemaakt, met een voorproefje van het filmcollege over nepnieuws en beeldtaal in de media: Wat is waar? Wat willen we geloven? Wat bepaalt onze gedachten? Youtube: Filmcollege over nepnieuws en manipulatie met beeld.
 
2018 Gert de Graaff - Nepnieuws

Gert de Graaff over de foto van Sarkozy (voormalig president van Frankrijk): Sarkozy claimt/bluft dat hij een klimmer is in het artikel in dat blad en dat hij zijn bodyguards gemakkelijk afschudt heuvel op. Maar de rechterfoto bewijst het tegendeel; de bodybuilder gaat keurig mee omhoog. Dus Sarkozy is een loser, denken we. Natuurlijk is dan ook weer de vraag: is de rechterfoto eigenlijk wel waar dan? Wat wíllen we geloven? Ik ga het dus over allerlei aspecten hebben van nepnieuws waarbij de toeschouwers ook bij zichzelf te rade moeten gaan.

 
In samenwerking met het Filmhuis verzorgt de Bibliotheek Hengelo vele lezingen in de bibliotheek. Deze lezingen sluiten aan bij een filmvertoning in het Filmhuis van een verfilmd boek, onze zgn. 'Boek+Film'-films).

  • April 2011: bij de film De eenzaamheid van priemgetallen geeft Tim Klaasse van Filmeducatie een lezing over de verfilming van het gelijknamige boek;
  • November 2011: bij de film Howl geeft ????? een lezing in de bibliotheek;
  • December 2011: bij de film Jane Eyre geeft ????? een lezing in de bibliotheek;
  • Oktober 2012: bij de film On the road verzorgen schrijver Auke Hulst en tekenaar Raoul Deleo (van het boekje De eenzame snelweg) een lezing;
  • Februari 2013: bij de film Faust verzorgt Pieter Steinz een lezing. Hij publiceerde eerder De duivelskunstenaar, de reis van doctor Faust door 500 jaar cultuurgeschiedenis;
  • Oktober 2013: bij de film Boven is het stil verzorgt Gerbrand Bakker (schrijver van de gelijknamige bestseller) een lezing;
  • November 2014: bij de film Een vlucht regenwulpen verzorgde Tim Klaasse (regisseur en scriptschrijver) een lezing. Het is nog niet eenvoudig om van een goed boek een goed script te maken. Daarover en over de achtergronden van de film gaat de lezing. Wat is er anders aan de film, welke keuzes zijn gemaakt en waar kunnen lezers van het boek op letten bij het kijken naar de film? Het boek stond deze maand ook centraal in de jaarlijkse campagne Nederland leest;
  • Oktober 2015: bij de film Publieke werken, verfilming van het gelijknamige boek, interviewt John Heymans de auteur Thomas Rosenboom;
  • November 2016: bij de film Tonio verzorgt schrijfster Mirjam Rotenstreich een lezing. Zij vertelt over haar roman De stalkster en over de film Tonio;
  • Januari 2018: bij de film Dead Poets Society (in het kader van de poëzieweek) vertelt schrijver en dichter Erik Jan Harmens over zijn poëzie en leest hij voor uit zijn werk.

 

 
Jan Salden is docent filmtheorie, cursusgever, filmkenner en vooral bevlogen spreker over film.
In het Filmhuis, in samenwerking met Studium Generale van de Universiteit Twente, en bij de thriller Gone Girl, verzorgt hij (Maandag 21 maart 2016) een lezing over thrillers: Griezelen in het donker. Een thriller maken is een kunst: spanning opbouwen door casting, cameravoering, muziek of montage. Dit belooft een boeiende, maar verontrustende avond te worden.
Studium Generale heeft deze lezing opgenomen en wij kunnen hem nog steeds on-line terugkijken: Studium Generale: Griezelen in het donker
 

 
Joey Boink (1984) studeerde Political Science and International Development Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Als documentairemaker en politicoloog belicht hij maatschappelijke onderwerpen vanuit een persoonlijk, menselijk perspectief. Bij zijn film Burden of peace verzorgt hij een inleiding en Q&A (Vrijdag 15 mei 2015). Het is een documentaire over Claudia Paz y Paz, de eerste vrouw aan het hoofd van het OM in Guatemala die de strijd aanbindt met drugsbendes, corruptie en straffeloosheid. Voor haar inzet is zij genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede. Deze documentaire was te zien op vele internationale filmfestivals en deze film sleepte een Gouden Kalf nominatie in de wacht voor Beste lange documentaire.

 
Elvira van Eijl is kunsthistoria en docent bij ArtEZ Institute of the Arts in Enschede. Bij de film Mr. Turner verzorgt zij (Woensdag 18 februari 2015) in de Bibliotheek Hengelo een lezing over het leven en het virtuoze werk van de achttien/negentiende eeuwse, romantische, Engelse schilder William Turner bij de gelijknamige film. Luchtige visioenen, geschilderd in kleurig stoom, zo werd zijn schilderstijl kleinerend beschreven door zijn tijdgenoot John Constable.
Tijdens deze lezing hoort u over de diepere betekenis die Turner zelf gaf aan zijn werk.
 

 
Documentairemaker en onderzoeksjournalist Geertjan Lassche (1976) houdt zich bezig met de verbeelding van de streekcultuur in Overijssel. Hij verzorgt een toelichting op zijn documentaire film Oerijssel (Vrijdag 7 november 2014). Dit is een twee-delige documentaire over volksgeloof in de streekcultuur van Overijssel: deel 1 en deel 2. Wie denkt dat tegenwoordig overblijfselen uit de prehistorie weg zijn, die heeft het mis. De documentaire neemt ons mee naar de tijden van bijgeloof en rituelen.

 
Laura van Zuylen (1988), filmcriticus van De Filmkrant, licht op de jaarlijkse themadag (Zaterdag 8 maart 2014) het werk toe van de Britse filmmaker Ken Loach. Zijn sociaal-realistische films gaan over lief en leed van de arbeidersklasse, falende overheidsinstellingen en uitzichtloze situaties.
 

In samenwerking met de Stichting Cinementaal zijn in de periode 2006 - 2014 bij films met een psychologische, psychiatrische of filosofische inhoud, korte toelichtingen verzorgd door ter zake kundigen (helaas is niet altijd meer bekend wie dat was).

 

 
Gert de Graaff (1957) geeft ons (Zaterdag 9 maart 2013) in het kader van onze jaarlijkse themadag een lezing over een groot aantal 'verhalenvertellers' van films: plaatsing van de camera, compositie, combinatie van tekst en beeld, montage, geluid, beweging enzovoorts. Hij analyseert naast een aantal cinema-klassiekers bijvoorbeeld ook journaalitems en televisiereclame. Om een idee te krijgen: in deze Youtube-video analyseert hij beeld voor beeld de Youtube-hit Kony 2012.

 
Fokko Jan Dijksterhuis, wetenschaps- en techniekhistoricus aan de Universiteit Twente, geeft ons (Zaterdag 10 maart 2012) in het kader van onze jaarlijkse themadag een lezing: De mens voorbij. Een filmgeschiedenis van onze toekomst.
Film als het medium bij uitstek om na te denken over de relatie tussen mens en machine. Cinematografische toekomstvisies zijn een weerspiegeling van zowel de veranderende maatschappijgeschiedenis als van de ontwikkeling van filmgenres.

 
Zaterdag 15 januari 2011: bij twee films van Jacques Tati (Mon oncle en The illusionist) is er een lezing. De lezinghouder is op het moment van publicatie van de programma's nog niet bekend.

 
Bij de film Lose with English geeft Bright Blue Gorilla, filmmakers en muzikanten uit Los Angeles, voorafgaand aan die film een kort concert en een toelichting op de film (Donderdag 25 november 2010).

 
De film Agora gaat gepaard met een lezing (Zondag 7 november 2010). De lezinghouder is op het moment van publicatie van het programma nog niet bekend.

 
Hans Achterhuis (1942), voormalig Denker des Vaderlands, geeft ons (Zaterdag 6 maart 2010) in het kader van onze jaarlijkse themadag een lezing gewijd aan de vrijheidsstrijder Ernesto Che Guevara: Idealen en utopiën.

 
Wethouder Bert Otten houdt ter herdenking aan de bevrijding van Hengelo op 3 april 1945 een inleiding bij de film Oorlogswinter (Vrijdag 3 april 2009).

 
Een geplande lezing door Dana Linssen (Hoofdredacteur van De Filmkrant van 1998 - 2019) over Anna Magnani, in het kader van de themadag van 2009 kon helaas niet doorgaan. De dag is zonder de lezing gehouden.

 
Drs. Henk van den Berg houdt in het kader van de Internationale Dag van de Palliatieve Zorg een lezing bij de emotionele film The mourning forest. Een film doordrongen van symboliek, over het rouwproces van twee mensen en over de dunne scheidslijn tussen leven en dood (Vrijdag 10 oktober 2008).

 
Gerwin van der Pol (docent mediastudies, Universiteit van Amsterdam) verzorgt een lezing: De toeschouwer geconfronteerd op onze jaarlijkse jaarlijkse themadag (Zaterdag 17 maart 2007), dit seizoen met als thema Botsing der culturen. Zie ook: Filmreflectie.

Na afloop van een film vergeten wij vaak snel de emoties naar aanleiding van die film. Maar er zijn ook films, vaak met de botsing der culturen als thema, die ons niet onberoerd laten. Waarom zijn ze confronterend? Gerwin van der Pol stelt dat die films zo gestructureerd zijn, dat ze ons bewust maken van onze eigen vooroordelen en het gehanteerde 'politiek correct denken'. De lezing verklaart hoe de structuur van die films is opgebouwd en hoe de film ons daardoor gemanipuleert en tot nadenken brengt.

2004-een-kijkje-bij-de-buren

 
In samenwerking met CREA, het Centrum voor kunsteducatie, zijn er op de themadag De dag van de Duitse film enkele lezingen (21 februari 2004). Nadere informatie hierover is niet meer bekend.

 
Midden van de jaren negentig verzorgt CREA (Centrum voor kunsteducatie) een zestal lezingen. Helaas vermelden de folders van de Filmliga niet wie de diverse lezingen verzorgen.

 
Het Overijssels Filmoverleg (OFO) organiseert een studiedag (Zaterdag 24 februari 1996) over Japanse cinema. Deze dag omvat een verkenning naar het unieke karakter van de Japanse film. Tegen de achtergrond van de cultuurgeschiedenis en met name het theater, komen enkele cineasten en hun films aan de orde. Bijvoorbeeld: Ozu (Tokyo Monogatari), Kurosawa (Ran, Rashomon), Imamura (Black rain) en Oshima (The ceremony).
Wim Franssen (socioloog en docent film en filmgeschiedenis van de Stichting MEI) verzorgt, met behulp van fragmenten uit diverse meesterwerken om het kenmerkende van de Japanse cinema te tonen, twee minilezingen:

  1. een oriëntatie op de Japanse film
  2. tweede lezing: grootmeester Akiro Kurosawa

Ook draaien wij twee recente Japanse films.

 

 
*) Het overzicht hierboven is incompleet - het is samengesteld aan de hand van onder andere de oude programmafolders van de Filmliga / het Filmhuis.
Helaas vermelden de oude folders niet altijd welke personen de diverse lezingen gaven, en soms ook niet waar de lezing over gaat. Soms staat alleen vermeld dat er een lezing zal zijn. Er zijn zelfs inleidingen en inleiders geweest, die geheel niet meer zijn terug te vinden in de oude folders.